Khi bạn xem các đoạn mã của Ruby, nó sẽ làm bạn liên tưởng tới các ngôn ngữ khác mà bạn đã sử dụng qua. Đây chính là chủ đích. Đa số cú pháp đều quen thuộc với những ngưởi sử dụng Perl, Python, và Java, vì vậy nếu bạn đã từng sử dụng qua thì việc làm quen với Ruby sẽ không mấy khó khăn.

Tài liệu này có 2 phần chính. Phần đầu tiên là tóm tắt những gì bạn mong muốn khi chuyển từ ngôn ngữ X sang Ruby. Phần thứ hai thảo luận về các đặc điểm chính của Ruby và so sánh với những ngôn ngữ mà bạn đã quen thuộc.

Mong đợi gì: từ ngôn ngữ X đến Ruby

• Đến với Ruby từ C và C++
• Đến với Ruby từ Java
• Đến với Ruby từ Perl
• Đến với Ruby từ PHP
• Đến với Ruby từ Python

Một số vấn đề và tính năng quan trọng của ngôn ngữ

Dưới đây là một số ghi chú và gợi ý về tính năng của Ruby mà bạn sẽ thấy khi học Ruby.

Bước lặp

Hai đặc điểm của Ruby có một chút khác biệt với những gì bạn biết trước đây, trong số đó có một số thường hay được sử dụng, là “blocks” và vòng lặp. Thay vì phải lặp trên một index (như C, C++, hoặc Java 1.5 trở về trước), hoặc lặp trên một danh sách (như Perl for (@a) {...}, hay Python for i in aList: ..., thì với Ruby bạn sẽ thường xuyên thấy

some_list.each do |this_item|
  # chúng ta đang ở trong block.
  # làm việc với biến this_item.
end

Để hiểu thêm về each (và cũng như collect, find, inject, sort, v.v..), xem ri Enumerable (và ri Enumerable#some_method).

Tất cả mọi thứ đều có giá trị

Không có sự khác nhau giữa biểu thức và mệnh đề. Tất cả đều có giá trị, thậm chí giá trị đó là nil. Đều có thể:

x = 10
y = 11
z = if x < y
      true
    else
      false
    end
z # => true

Các Symbol không phải là String

Những người mới học đều cố gắng hiểu được Symbol là gì, và nó được dùng cho việc gì.

Symbol có thể được mô tả như là định danh. Symbol là thông tin về ai đó, chứ không phải về cái gì đó. Xem irb để thấy sự khác biệt:

irb(main):001:0> :george.object_id == :george.object_id
=> true
irb(main):002:0> "george".object_id == "george".object_id
=> false
irb(main):003:0>

object_id của phương thức trả về định danh của đối tượng. Nếu hai đối tượng có chung một object_id, thì như nhau (đều trỏ đến cùng một đối tượng trong vùng nhớ).

Như bạn có thể thấy, một khi đã sử dụng Symbol một lần, thì những Symbol có cùng ký tự đều tham chiếu đến cùng một đối tượng trong bộ nhớ. Với bất kỳ 2 Symbol nào có ký tự giống nhau, thì object_id cũng giống nhau.

Bây giờ hãy xem chuỗi String (“george”). Hai object_id không giống nhau. Điều đó nghĩa là nó được tham chiếu tới 2 đối tượng khác nhau trong vùng nhớ. Bất cứ khi nào bạn sử dụng new String, Ruby sẽ cấp phát vùng nhớ mới cho nó.

Nếu bạn phân vân trong việc sử dụng Symbol hay String, hãy xem xét xem cái gì quan trọng hơn: định danh của một đối tượng (i.e một Hash key), hay là nội dung của nó (như ví dụ bên trên là “george”).

Mọi thứ đều là đối tượng (Object)

“Mọi thứ đều là đối tượng” không hề nói quá. Thậm chí lớp (Class) và số đều là đối tượng, và bạn có thể làm việc với chúng giống như các đối tượng khác:

# Lệnh này tương đương với
# class MyClass
#   attr_accessor :instance_var
# end
MyClass = Class.new do
  attr_accessor :instance_var
end

Các biến hằng số (Constant)

Các hằng số không thực sự cố định. Nếu bạn chỉnh sửa một hằng số đã được khởi tạo, nó sẽ kích hoạt cảnh báo, nhưng không ngăn chương trình thực thi. Nó sẽ không báo rằng bạn cần định nghĩa lại hằng số.

Những quy tắc chung

Ruby áp dụng một số quy ước đặt tên. Nếu một định danh bắt đầu bằng ký tự hoa, thì đó là hằng số. Nếu nó bắt đầu bằng dấu $, thì đó là biến toàn cục. Nếu như bắt đầu với @, thì đó là một thể hiện của biến. Nếu như bắt đầu với @@, thì đó là biến của lớp.

Các tên phương thức, đều có thể bắt đầu với các ký tự hoa. Điều này có thể dẫn đến sự nhầm lẫn, như ví dụ dưới đây:

Constant = 10
def Constant
  11
end

Bây giờ Constant là 10, nhưng Constant() là 11.

Các từ khóa đối số

Giống như Python, khi các phương thức của Ruby 2.0 có thể được định nghĩa qua việc sử dụng các tư khóa đối số:

def deliver(from: "A", to: nil, via: "mail")
  "Gửi từ #{from} đến #{to} qua #{via}."
end

deliver(to: "B")
# => "Gửi từ A đến B qua mail."
deliver(via: "Pony Express", from: "B", to: "A")
# => "Gửi từ B đến A qua Pony Express."

Các chân lý tổng quát

Trong Ruby, tất cả mọi thứ ngoài trừ nil và false thì đều được xem là true. Trong C, Python và các ngôn ngữ khác, 0 và các giá trị khác, như các danh sách rỗng, đều được xem là false. Hãy xem đoạn mã Python dưới đây (ví dụ cũng được áp dụng với các ngôn ngữ khác):

# trong Python
if 0:
  print("0 is true")
else:
  print("0 is false")

Sẽ trả về kết quả “0 is false”. tương tự với Ruby:

# trong Ruby
if 0
  puts "0 is true"
else
  puts "0 is false"
end

Sẽ in ra “0 is true”.

Phạm vi áp dụng của các truy cập

Trong đoạn mã dưới đây,

class MyClass
  private
  def a_method; true; end
  def another_method; false; end
end

Bạn muốn another_method là public. Nhưng không. Truy cập private có phạm vi ảnh hướng đến toàn bộ các phương thức, hoặc cho đến khi xuất hiện truy cập khác. Mặc định, các phương thức đều public:

class MyClass
  # bây giờ phương thức a_method là public
  def a_method; true; end

  private

  # phương thức another_method là private
  def another_method; false; end
end

public, private và protected đều là các phương thức, vì vậy nó có thể có tham số. Nếu bạn truyền một symbol vào thì phương thức đó sẽ bị thay đổi.

Truy cập phương thức

Trong Java, public nghĩa là phương thức có thể được truy cập từ bất cứ đâu. protected nghĩa là thể hiện của lớp đó, và các lớp con của lớp đó, và không có lớp nào có thể truy cập ngoại trừ lớp con của nó, và private nghĩa là không có bất cứ lớp nào ngoài nó có thể truy cập vào phương thức đó.

Ruby thì hơi khác một chút. public có nghĩa là phương thức công khai. private nghĩa là các phương thức được truy cập khi nó có thể được gọi mà không có một tiếp nhận rõ ràng. Chỉ có self được cho phép là nơi tiếp nhận khi gọi phương thức private.

protected là một truy cập cần được xem xét. Một phương thức protected có thể được gọi từ một lớp con của lớp thể hiện (lớp cha), nhưng cũng có thề được gọi bởi lớp thể hiện khác như là một lớp tiếp nhận của nó. Ví dụ, từ Ruby Language FAQ:

class Test
  # mặc định là public
  def identifier
    99
  end

  def ==(other)
    identifier == other.identifier
  end
end

t1 = Test.new  # => #<Test:0x34ab50>
t2 = Test.new  # => #<Test:0x342784>
t1 == t2       # => true

# bây giờ chuyển `identifier' thành protected, và nó
# vẫn hoạt động vì protected cho phép tham chiếu

class Test
  protected :identifier
end

t1 == t2  # => true

# bây giờ chuyển `identifier' thành private

class Test
  private :identifier
end

t1 == t2
# NoMethodError: private method `identifier' called for #<Test:0x342784>

Các lớp đều mở

Các lớp trong Ruby đều mở. Bạn có thể mở, thêm vào, và thay đổi nó bất cứ lúc nào. Thậm chí các lớp lõi, như Integer hoặc thậm chí là Object, lớp chính của mọi đối tượng. Ruby on Rails định nghĩa một loạt các phương thức để xử lý thời gian trên Integer. Xem bên dưới:

class Integer
  def hours
    self * 3600 # số giây trong 1 giờ
  end
  alias hour hours
end

# 14 tiếng tính từ 00:00 ngày 1 tháng 1
# (khi bạn thực sự thức dậy ;)
Time.mktime(2006, 01, 01) + 14.hours # => Sun Jan 01 14:00:00

Các tên phương thức hài hước

Trong Ruby, các phương thức có thể được kết thúc với dấu hỏi hoặc chấm than. theo quy ước, các phương thức mà trả lời các câu hỏi (ví dụ Array#empty? trả về true nếu mảng đó rỗng) kết thúc với dấu hỏi. Các phương thức có khả năng “nguy hiểm” (ví dụ các phương thức thay đổi self hay các đối số, exit! v.v) theo quy ước kết thúc với dấu chấm than. Tất cả các phương thức thay đổi các đối số không kết thúc với dấu chấm than. Array#replace thay đổi nội dung của mảng với nội dụng của mảng khác. Nó không có ý nghĩa nhiều để có một phương thức như thế mà không phải thay đổi chính nó.

Các phương thức đơn

Các phương thức đơn là các phương thức cho từng đối tượng. Nó chỉ có trên đối tượng mà bạn viết riêng cho nó.

class Car
  def inspect
    "Cheap car"
  end
end

porsche = Car.new
porsche.inspect # => Cheap car
def porsche.inspect
  "Expensive car"
end

porsche.inspect # => Expensive car

# Các đối tượng khác không bị ảnh hưởng
other_car = Car.new
other_car.inspect # => Cheap car

Các phương thức bị thiếu

Ruby không từ bỏ nếu nó không thể tìm được một phương thức để phản hồi lại một thông điệp cụ thể. Nó được gọi là phương thức method_missing với tên phương thức và các đối số không thể tìm thấy. Mặc định, phương thức bị thiếu sẽ hiển thị ngoại lệ NameError, nhưng bạn có thể tái định nghĩa để phù hợp với ứng dụng cũng như thư viện của mình. Đây là một ví dụ:

# id là tên của phương thức được gọi, cú pháp * là tập hợp
# tất cả các tham số của mảng có tên 'arguments'
def method_missing(id, *arguments)
  puts "Phương thức #{id} được gọi, nhưng không tìm thấy. Nó có " +
       "các tham số: #{arguments.join(", ")}"
end

__ :a, :b, 10
# => Phương thức __ được gọi, nhưng không tìm thấy. Nó có các
# tham số: a, b, 10

Đoạn mã bên trên chỉ in ra chi tiết của phương thức được gọi, nhưng bạn có thể xử lý thông điệp theo bất kỳ cách nào mà bạn cho là phù hợp.

Truyền thông điệp, không phải gọi chức năng

Gọi một phương thức thực chất là gửi thông điệp đến đối tượng khác:

# Lệnh này
1 + 2
# tương đương với lệnh
1.+(2)
# và cũng tương đương với lệnh
1.send "+", 2

Block cũng là đối tượng

Blocks (bao đóng) được sử dụng nhiều bởi các thư viện chuẩn. Để gọi một block, bạn cũng có thể dùng yield, hoặc làm cho nó thành một Proc bằng các thêm các đối số đặc biệt vào danh sách đối số, như thế này:

def block(&the_block)
  # Bên trong này, the_block là block được truyền vào phương thức
  the_block # đồng thời trả về chính nó
end
adder = block { |a, b| a + b }
# adder bây giờ là một đối tượng Proc
adder.class # => Proc

Bạn cũng có thể tạo các block bên ngoài phương thức được gọi, bằng cách gọi Proc.new với một block hoặc gọi phương thức lambda.

Tương tự như vậy, các phương thức cũng được tạo như đối tượng:

method(:puts).call "puts là một đối tượng!"
# => puts là một đối tượng!

Toán tử và cú pháp

Hầu hết các toán tử trong Ruby chỉ là cú pháp (với một số quy tắc ưu tiên) để gọi phương thức. Ví dụ, bạn có thể viết lại phương thức Integers +

class Integer
  # Bạn có thể, nhưng tốt nhất là đừng sửa
  def +(other)
    self - other
  end
end

Bạn không cần toán tử + của C++.

Thậm chí bạn cũng có thể truy cập kiểu mảng nếu bạn định nghĩa các phương thức [] và []=. Để định nghĩa toán tử nguyên phân + và - (như +1 và -2), bạn phải định nghĩa phương thức +@ và -@ tương ứng. Các toán tử dưới đây không có cú pháp. Nó không phải là các phương thức, và không thể tái định nghĩa:

=, .., ..., not, &&, and, ||, or, ::

Thêm vào đó, +=, *= v.v. chỉ là cách viết tắt cho var = var + other_var, var = var * other_var v.v và cũng không thể tái định nghĩa.

Tham khảo thêm

Khi bạn đã sẵn sàng để nâng cao kiến thức về Ruby, xem phần Tài liệu của chúng tôi.

Syndicate

Tin mới (RSS)